A Dialect of Donegal/Texts/Áindrías an Ime

vi꞉ α꞉nṟαs ə Nʹïmʹə Nα χõ꞉ni꞉ ə mwelʹ i꞉ ·mũ꞉n ə ɲlʹαN ə welʹə ꬶïv. bə lʹeʃ bwelʹ i꞉ mũ꞉n α꞉tʹ fʹihə bɔ꞉ αgəs tαruw lʹɔ꞉fə. ꬶlαk ə ʃo꞉Nstənαχ mo꞉r ɛ ɛr skɔ꞉r kʹerʹə χrɔk jɛəg ïmʹ ə jα꞉nuw erʹ ihid(ʹ) bɔ꞉ Nʹ tʹo꞉Nstəni꞉. ʃαχtən ṟï̃və hα͠uwinʹ χUi ə ʃo꞉Nstənαχ ʃiər αgəs ʃαχt ɲʹαrænʹ αgəs pʹeirʹə kʹlʹiuw erʹ ꬶαχ gʹαrαn fα χyNʹə ə χydʹ ïmʹə. dʹiəfri bʹαn α꞉nṟæʃ wo꞉rʹ də ꬶα꞉nṟαs, gəde꞉ jα꞉n̥ə mʹə? tα꞉ Nʹ tʹïmʹ ïtʹ əgəd. dʹiəfri꞉ α꞉nṟαs, wïlʹ ərəd ïmʹ əgəd əs jα꞉n̥uw ʃïNʹ əNʹUw̥`? αgəs du꞉r ·siʃə, tα꞉. Nerʹ ə dʹi꞉ ʃiəd α sα(꞉)i<sup>ç</sup>, du꞉rtʹ ə ʃo꞉Nstənαχ, α꞉nṟæʃ, əs kɔ꞉r didʹ ə sɔlαr ə hɔ꞉rt ·dŨw̥`, αgəs du꞉rtʹ α꞉nṟαs, NʹiəL sɔlαr ərʹ bʹiçʹ əgəm. dʹi꞉ mʹə e꞉ ïlʹigʹ. du꞉rtʹ ə ʃo꞉Nstənαχ, α α꞉nṟæʃ, kyr̥ʹi mʹə əNə fʹrʹi꞉su꞉nʹ huw. αgəs du꞉rtʹ α꞉nṟαs, Nα kyrʹ, αχ kyrʹ ho̤gəm Nə fʹihə bɔ꞉ bʹlʹiïn elʹə αgəs vɛ꞉r̥i mʹə mʹïNə Nαχ Nʹiçəm ən jrʹimʹ ïmʹə gə kʹïN bʹlʹiəNə. riNʹ ʃiəd ə mαrəguw. hɔʃi꞉ α꞉nṟαs αgəs ə vαn ə sα꞉wælʹ ə Nʹïmʹə. vi꞉ dʹɛ

Bhí Áindrías an Ime na chomhnaidhe i mBaile ui Mún i nGleann an Bhaile Dhuibh. Bu leis Baile ui Mún, áit fiche bó ⁊ tarbh leobhtha. Ghlac an Seónstanach Mór é air scór ceithre chroc dhéag ime do dheánadh air fhichid bó an tSeónstanaigh. Seachtmhain roimhe Shamhain chuaidh an Seónstanach siar ⁊ seacht ngearráin ⁊ péire cliabh air ghach gearrán fá choinne a chuid ime. D’fhiafraigh bean Áindriáis Mhóir de Áindrías, go dé gheánfaidh mé? Tá an t‑im ithte agad. D’fhiafraigh Áindrías, bhfuil oiread ime agad a’s gheánfadh sinn aniu? ⁊ dubhairt sise, tá. Nuair d’ith siad a sáith, dubhairt an Seónstanach, a Áindriáis, is cóir duid an solathar do thabhairt domh, ⁊ dubhairt Áindrías, ní’l solathar air bith agam. D’ith mé é uilig. Dubhairt an Seónstanach, a Áindriáis, cuirfidh mé ’un an phríosúin thú. ⁊ dubhairt Áindrías, na cuir, acht cuir chugam na fiche bó bliadhain eile ⁊ bhéarfaidh mé mionna nach n‑ithim aon ghreim ime go ceann bliadhna. Rinne siad an margadh. Thoisigh Áindrías ⁊ a bhean ag sábháil an ime. Bhí deich

​mαh ɛgʹ α꞉nṟαs α heinʹ αgəs hα꞉wæLʹ ʃə Nʹ tʹïmʹ ïlʹigʹ gə dʹα꞉r sə ɔχt grɔk αgəs fʹiçə erʹ ho̤n ə dα꞉ vlʹiən. henʹikʹ (hαnikʹ) ə ʃo꞉Nstənαχ ə tʹαχtən ṟï̃və hα͠uwinʹ αgəs kʹerʹə gʹαræNʹ dʹɛəg lʹeʃ, pʹeirʹə kʹlʹiuw ərʹ ꬶαχ gʹαrαn. ho̤g ʃɛ lʹeʃ α χydʹ ïmʹə. Nʹi꞉ vɛ Lɔχ pʹi꞉Nʹə də rïNʹ əgəm lʹαt, ərsə α꞉nṟαs. tα꞉ mʹə ər to꞉gælʹ gən ən jrʹimʹ ïmʹ α꞉Lʹɛ bʹlʹiïnʹ. kyr̥ʹi mʹə stɔk bɔlɔg ho̤gəd erʹ ə vlʹi꞉Nʹ ʃUgiNʹ. mα gə Lʹɔ꞉r. rïNʹuw ə mαrəguw. henʹikʹ ə tʹαLαχ skɔ꞉r gə Lʹè. χα͠ı^ç ə tʹαLαχ ə Nαm əNʹʃïnʹ gə dʹi꞉ ən fõ꞉wər. ho̤g ə ʃo꞉Nstənαχ lʹeʃ iəd gə h⅄꞉nαχ ə Nõ꞉wirʹ vαlαχ ʃαni꞉ α heinʹ αgəs α꞉nṟæʃ lʹeʃ. ji꞉Lʹ ʃə (ə)NʹtʹαLαχ lʹɛ ko̤Nαχtαχ αgəs du꞉rtʹ ə ko̤Nαχtαχ, əs mo꞉r ə Nα꞉rʹə Nαχ wïlʹ αLαχ Nʹi꞉s fʹα꞉r əgəv Nα tα꞉. αχ Nʹi꞉lʹ α꞉tʹ ə vi꞉ əN mər gydʹ αLy꞉ Nα əN mər Ny꞉nʹi꞉. du꞉rtʹ ə ʃo꞉Nstənαχ gə rɔ αLαχ αgəs di꞉nʹi꞉ ɔkuw kɔ mαi^ç αgəs vi꞉ ə go̤Nαχtə αgəs ə ꬶlαkuw ə mʹiə kɔ mαi^ç fɔstə. flʹeidʹælʹ ə ʃo꞉Nstənαχ αgəs ə ko̤Nαχtαχ erʹ fʹïg tαmwiLʹ (to̤mwiLʹ) αgəs χo̤r səd gʹαL r̥i꞉ ·Lʹejinʹi kʹokuw bw⅄əχiLʹ ə χo̤Nαχti꞉ Nɔ bw⅄əχiLʹ ə tʹo꞉Nstəni꞉ əs ·mo꞉ dʹi꞉suw də jïmʹ. hïNʹʃiuw ə ʃkʹɛəL də α꞉nṟαs αgəs də w⅄əχiLʹ ə χo̤Nαχti꞉ αgəs du꞉rtʹ ə vïrtʹ gər wα͠ı^ç mər hα꞉rLy꞉ gə ro(w) ə sα(꞉)i^ç ɔkriʃ ɔr̥uw. χUi ʃəd əʃtʹαχ ə dʹαχ ə Nɔ꞉stə. fʹiəfriuw di꞉fə gədʹe꞉ ə dʹi꞉sət(ʹ) ʃəd lʹɛ Nα gydʹ ïmʹə. du꞉rtʹ ə vïrtʹ, αrαn mʹïnʹ ·χɔrʹkʹə αgəs pʹrʹɛəti꞉. fw⅄ərəs (fwi꞉rəs) ʃïN dɔ꞉fə. fʹiəfriuw di꞉fə gədʹe꞉ n vɛdʹ ǐmʹə. du꞉rtʹ α꞉nṟαs kʹαr̥uw klɔçə. Nʹi꞉rʹ wαdə gə ro ʃïnʹ kʹrʹiəχni꞉. ꬶyrʹ α꞉nṟαs kʹαr̥uw klɔç elʹə də ꬶαχ ö̤꞉n ɔkuw. Nerʹ ə henʹikʹ ə tʹïm, wuilʹ α꞉nṟαs dɔrN erʹ ə wɔ꞉rd αgəs du꞉rtʹ Nαχ ro kʹαrt ə jα꞉nuw lʹɛ kʹαχtər ɔkuw. gər çαrt dɔ꞉fə dʹɔχ α꞉lʹ. fʹiəfriuw gədʹe꞉ Nʹdʹɔχ αgəs du꞉r·se꞉, dʹɔχ ïmʹə. gədʹe꞉ n veidʹ ïmʹə? Lʹeijigʹi꞉ kʹαr̥uw klɔçə ən fʹαr du꞉Nʹ. hɛnʹi ʃə Lʹeitʹə αgəs əNə ꬶα꞉ bʹigʹi꞉nʹ. dɔ꞉l α꞉nṟαs dʹɔχ αgəs dʹiərsə Nə pʹrʹɛəti꞉ αgəs α tαrαn ho꞉rt(ʹ) lʹɔ꞉fə əs ə χαsαn, gə wα꞉tʹ ʃə ə χydʹ ə jα꞉nuw. ro̤g ʃə erʹ ɔ꞉d də Nʹïmʹ əNα ꬶɔrN. χo̤r sə əNα veilʹ ə. wiNʹ ʃə gʹrʹimʹ mo꞉r əs. dɔ꞉iLʹ ʃə bɔləgəm əs ə fʹigʹi꞉n. ꬶɔ꞉rtʹ ko̤d də Nʹïmʹ əNuəs fʹrʹi꞉dʹ ə Nʹɛəsɔgʹ wo꞉rʹ. əs ɔχt dʹe꞉, wα̃꞉iʃtʹirʹ, fʹɛəχ əNo̤N erʹ. Nʹi꞉ ɛədəm ə və bʹjɔ꞉ ə gaũwərk erʹ ə vα꞉χ hαlαχ. dʹiəl ə gʹαL αgəs ə trα꞉ rαχəmwidʹ ə welʹə, i꞉kə mʹə heinʹ ə lʹα`. winʹ α꞉nṟαs ə gʹαL αχ dα꞉k ʃə α꞉nṟαs ə Nʹïmʹə mər enʹəmʹ erʹ gə wuərsə bα꞉s.

​mba(th) aig

​Áindrías é fhéin ⁊ shábháil sé an t‑im uilig go deárn sé ocht gcroc ⁊ fiche air shon an dá bhliadhan. Thainic an Seónstanach an tseachtmhain roimhe Shamhain ⁊ ceithre gearráin déag leis, péire cliabh air ghach gearrán. Thug sé leis a chuid ime. Ní bhéidh luach píngne de roinn agam leat, arsa Áindrías. Tá mé ar tógáil gan aon ghreim ime fhagháil le bliadhain. Cuirfidh mé stoc bolog chugad air an bhliadhain seo chugainn. Maith go leór. Rinneadh an margadh. Thainic an t‑eallach scór go leith. Chaith an t‑eallach a n‑am annsin go dtí an foghmhar. Thug an Seónstanach leis iad go h‑aonach an fhoghmhair Bhealach Seanaidh é fhéin ⁊ Áindrías leis. Dhíol sé an t‑eallach le Connachtach ⁊ dubhairt an Connachtach: is mor an náire nach bhfuil eallach níos fearr agaibh ná tá. Acht ní’l áit an bhídh ann bhur gcuid eallaigh na ann bhur ndaoiní. Dubhairt an Seónstanach go robh eallach agus daoiní ocú co maith ⁊ bhí i gConnachta agus a ghlacadh a mbiadh co maith fosta. Phléideáil an Seónstanach ⁊ an Connachtach air feadh tamaill agus chuir siad geall thrí leath-ghuinea cia ocú buachaill an Chonnachtaigh no buachaill an Seónstanaigh is mó d’íosadh de im. H‑innsigheadh an scéal do Áindrías agus do bhuachaill an Chonnachtaigh ⁊ dubhairt an bheirt gur mhaith mar tharlaidh, go robh a sáith ocrais orrthú. Chuaidh siad isteach i dteach an ósta. Fiafruigheadh díobhtha go dé d’iosadh siad le n‑a gcuid ime. Dubhairt an bheirt: Arán min choirce agus préataí. Fuaras sin dóbhtha. Fiafraigheadh díobhtha go dé an mhéid ime. Dubhairt Áindrías ceathramhadh cloiche. Níor bhfhada go robh sin críochnaighthe. Ghair Áindrías ceathramhadh cloiche eile do gach aon ocú. Nuair a thainic an t‑im, bhuail Áindrías dorn air an bhórd ⁊ dubhairt nach robh ceart dha dheánamh le ceachtar ocú. Gur cheart dóbhtha deoch fhagháil. Fiafraigheadh go dé an deoch ⁊ dubhairt sé: Deoch ime. Go dé an mhéid ime? Léighigidh ceathramhadh cloiche an fear dúinn. Thainic sé léighte ⁊ ann dhá bpigín. D’ól Áindrías deoch ⁊ d’iarr sé na préataí ⁊ an t‑arán do thabhairt leóbhtha as an chasán, go bhfaghadh sé a chuid do dheánamh. Rug sé air fhód de’n im ann a dhorn. Chuir sé ann a bhéil é. Bhain sé greim mór as. D’ól sé bolgam as an phigín. Dhóirt cuid de’n im anuas fríd an fhéasóig mhóir. As ocht Dé, a mháighistir! féach anonn air. Ní fhéadaim do bhéith beó ag amharc air an bheathach shalach. Díol an geall ⁊ an tráth rachaidh muid abhaile íocfaidh mé fhéin a leath. Bhain Áindrías an geall acht d’fhág sé Áindrías an Ime mar ainm air go bhfhuair sé bás.